Helaas komt het vaak voor dat een in beginsel gezonde maatschap of vennootschap onder firma ernstige schade lijdt of zelfs noodgedwongen dient te worden gestaakt als gevolg van geschillen tussen de maten of vennoten. In veel gevallen is dit namelijk te voorkomen door het maken van goede contractuele afspraken voorafgaand aan het aangaan van een samenwerking. Indien deze afspraken afwezig zijn of onvoldoende duidelijkheid bieden, dan kunnen partijen uiteraard ook in onderling overleg alsnog tot afspraken komen. Een minnelijke regeling verdient binnen deze samenwerkingsverbanden ook sterk de voorkeur. In het belang van de continuïteit van de onderneming is het immers enkel in het uiterste geval aan te raden om over te gaan tot procederen.

Wanneer het tot een geschil komt geldt dat een veelheid van factoren relevant is. Een aantal factoren springt er echter uit. Het verdient dan ook aanbeveling om deze in geval van een geschil zo snel mogelijk duidelijk in kaart te brengen om in het belang van de onderneming en overige betrokkenen tot een snelle en goede oplossing te komen.

I. Schriftelijke of mondelinge afspraken?

Bij het aangaan van een samenwerking worden regelmatig afspraken vastgelegd in een schriftelijke vennootschaps- of maatschapsovereenkomst. In deze overeenkomsten zijn zakenpartners vrij om een groot aantal zaken in detail te regelen. Bij geschillen is het daarom steeds van belang om te bezien welke afspraken er zijn gemaakt.

Vaak wordt hierbij vergeten dat er niet alleen sprake kan zijn van een schriftelijke, al dan niet door beide partijen getekende overeenkomst, maar dat het ook mogelijk is dat partijen op enig moment afspraken hebben vastgelegd in een e-mail of zelfs mondeling. De wet laat zakenpartners immers vrij in de vorm waarin zij hun afspraken maken. Ook mondelinge afspraken zijn geldig en kunnen bij geschillen en procedures een cruciale rol spelen. Het probleem met mondelinge afspraken is echter dat deze vaak maar moeilijk bewezen kunnen worden. 

II. Continuïteit van de onderneming

Bij geschillen binnen een maatschap of VOF moet de continuïteit van de onderneming voorop staan. Daarbij spelen de navolgende twee aspecten een voorname rol. 

De belangrijkste uitdaging is dat het uitgangspunt in de wet is dat de een maatschap of vennootschap onder firma in gevallen waarin partijen gebrouilleerd raken niet door één van hen kan worden voortgezet, maar dient te worden ontbonden en vereffend. Dat houdt in dat de activa van de onderneming verkocht worden, de schulden afbetaald worden en het restant wordt verdeeld tussen de voormalig maten of vennoten. Indien partijen van dit uitgangspunt niet afgeweken zijn, dan zijn er slechts beperkte argumenten denkbaar waarom toch één van beiden de onderneming mag voortzetten. Vanwege het wettelijk uitgangspunt verdient een duidelijke afspraak daarom steeds de voorkeur. 

Een andere uitdaging is het waarborgen van de continuïteit bij de dagelijkse gang van zaken. Het komt regelmatig voor dat partijen zodanig gebrouilleerd raken dat samenwerking onmogelijk wordt. Dit kan op vele manieren leiden tot schade voor de onderneming. Een heldere taakverdeling gedurende de periode van geschilbeslechting en/of bijvoorbeeld een vrijstelling van werk voor een of meerdere betrokkenen kan dan bijdragen aan een succesvolle oplossing.

III. Wat als partijen er niet uitkomen?

Uiteraard begint ieder geschil met onderling overleg. Indien op enig moment blijkt dat dit niet tot een oplossing leidt dan is het voor betrokkenen van belang om zich te realiseren dat er verschillende mogelijkheden zijn om die oplossing alsnog te bereiken. 

Partijen zijn steeds vrij om hun geschil voor te leggen aan een derde. In een contract is dan doorgaans opgenomen dat de rechter bevoegd is om kennis te nemen van geschillen. Het komt echter ook regelmatig voor dat een contract bepaalt dat men naar een arbitragecommissie dient te stappen of dat partijen bindend advies dienen in te winnen. Een rechter zal zich in dat geval onbevoegd moeten verklaren.

Voornamelijk in verband met het belang van de continuïteit van de onderneming verdient echter altijd een dialoog de voorkeur. In dat verband kan de tussenkomst van een advocaat leiden tot een nieuwe impuls voor overleg. Daarbij speelt ook mediation steeds vaker een belangrijke rol. Ook de druk van c.q. de dreiging met een procedure heeft vaak tot gevolg dat partijen alsnog tot een regeling kunnen komen. Dit is zoals gezegd niet alleen in het belang van partijen zelf, maar ook in het belang van de continuïteit van de onderneming.

IV. Bewijs en formaliteiten

Een veel gezien struikelpunt is dat partijen elkaar over en weer verwijten maken om vervolgens in een procedure te belanden zonder dat het gelijk van de een of de ander wettig en overtuigend bewezen kan worden. Veel van de voorgeschiedenis bestaat doorgaans immers niet uit geschreven stukken, maar betreft gesprekken die partijen hebben gevoerd. Een andere bron van discussie is dat ook schriftelijke stukken vaak op meerdere wijzen kunnen worden geïnterpreteerd, terwijl ook schriftelijke stukken in veel situaties aan bepaalde wettelijke of contractuele vereisten dienen te voldoen om bepaalde rechtsgevolgen te kunnen inroepen. Deze zaken dienen dan ook in gedegen in kaart te worden gebracht om te voorkomen dat een geschil op bewijs op relatief eenvoudige formaliteiten stuk loopt.

V. Vergoeding bij voortzetting

Tot slot realiseert iedere ondernemer zich wel dat er in er geval dat het tot een beëindiging van de samenwerking komt waarbij een of meerdere partijen de onderneming voortzetten een vergoeding dient te worden betaald. De hoogte van die vergoeding is evenwel een punt dat bij iedere beëindiging leidt tot discussies, tenzij daarover op voorhand al hele duidelijke afspraken gemaakt zijn. Bij dergelijke discussies is het van belang om niet alleen het financiële belang voor ogen te houden, maar ook rekenschap te geven van de overige voorwaarden van een beëindiging en het mogelijke gebruik van fiscaal interessante regelingen. Nauw overleg tussen juridisch- en financieel adviseur is daarbij veelal gewezen om tot een optimaal resultaat te komen. 

Wat in dit verband vaak wordt vergeten is dat in de meeste maatschaps- en vennootschapscontracten is bepaald binnen welke termijn een vergoeding bij voortzetting betaald dient te worden. Vaak gaat het om een relatief korte termijn, terwijl het om forse bedragen kan gaan. Komen partijen niet onderling tot afspraken, dan kan de vertrekkende partij aanspraak maken op betaling conform deze (korte) termijnen en dat kan opnieuw de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen. Weliswaar zijn hier verschillende oplossingen voor te bedenken, doch als het tot een procedure komt dan is nooit zeker wat de uitkomst is. Ook hier geldt dan ook: beter voorkomen dan genezen. 

Wij kunnen u in ieder geval wijzer maken

Bovenstaande informatie betreft de belangrijkste aandachtspunten bij geschillen binnen een onderneming. Iedere situatie is echter uniek. Wij nemen daarom graag de tijd om kennis te maken met u en uw zaak tijdens een vrijblijvend intakegesprek. Tijdens dit gesprek kunnen wij ingaan op de specifieke details van uw casus en kunnen wij u vaak al een eerste advies op maat geven. Pas als u en wij een klik ervaren en wij daadwerkelijk iets voor u kunnen betekenen, maken we desgewenst verdere afspraken. Neem dan ook gerust contact met ons op. De koffie staat voor u klaar.